Η Ελλάδα (καθώς και η Ρουμανία) εξακολουθεί να έχει την πρωτιά σε νέες μολύνσεις HIV ανάμεσα σε χρήστες/χρήστριες ενδοφλέβιων ναρκωτικών ουσιών, ενώ η έκθεση αναφέρει και την αυξημένη μετάδοση της Ηπατίτιδας C, οι επιπτώσεις της οποίας μπορεί να φανούν και μετά από αρκετά χρόνια.
Ενθαρρυντικές είναι οι διαπιστώσεις της έκθεσης σχετικά με την πρόληψη των θανάτων μετά από χρήση, με τη χορήγηση αντίδοτου και τη σωστή ενημέρωση για τις πρώτες βοήθειες που μπορεί να δώθούν σε έναν χρήστη ή μια χρήστρια που βρίσκεται σε κίνδυνο. Αισιόδοξο είναι και το γεγονός, ότι όλο και περισσότεροι χρήστες και χρήστριες στην Ευρώπη ζητούν βοήθεια για απεξάρτηση.
Ωστόσο αυτό συμβαίνει σε μια περίοδο που λόγω της οικονομικής κρίσης πολλές χώρες σχεδιάζουν και κάνουν περικοπές, που, όπως εκτιμούν οι υπεύθυνοι οργανισμού της ΕΕ για τα ναρκωτικά, θα κληθούν να πληρώσουν πολύ περισσότερο στο άμεσο μέλλον, σε κοινωνικό επίπεδο αλλά και μέσα από τα συστήματα υγείας τους.
Η θλιβερή πρωτιά της Ελλάδας
Οι νέες μολύνσεις με τον ιό HIV ανάμεσα σε χρήστες/χρήστριες ενδοβλέβιων ναρκωτικών, αυξήθηκαν στην Ελλάδα περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη χώρα της Ευρώπης, κατάσταση την οποία πλησιάζει μόνο η Ρουμανία, όπως αναφέρεται στην έκθεση, ενώ εκτιμάται ότι και οι μολύνσεις από Ηπατίτιδα C είναι ιδιαίτερα αυξημένες και αποτελεί επίσης ένα σοβαρό πρόβλημα, όχι μόνο για την Ελλάδα, αλλά για το σύνολο της Ευρώπης.
Η ηπατίτιδα C, η οποία μεταδίδεται μέσω της κοινής χρήσης συρίγγων έχει μολύνει ποσοστό 18% έως 80% των χρηστών, οι οποίοι δεν αναζητούν ιατρική βοήθεια. Γνωστή και ως «σιωπηλή επιδημία» η ηπατίτιδα C μπορεί να μη διαγνωσθεί για μεγάλο διάστημα, ενώ πολλοί από τους πάσχοντες εμφανίζουν ήπια ή καθόλου συμπτώματα για 20 χρόνια ή περισσότερο.
«Η έξαρση του ιού HIV στους χρήστες ενέσιμων ναρκωτικών, που εμφανίστηκε στο τέλος του 2010, συνεχίστηκε με αμείωτο ρυθμό όλο το 2011 και το 2012» επισημαίνει η επιστημονική υπεύθυνη του Ελληνικού Πανεπιστημιακού Ινστιτούτου Ψυχικής Υγείας (ΕΚΤΕΠΝ), Μ. Τερζίδου.
Παράλληλα, «η οικονομική κρίση επιδρά στον τρόπο χρήσης, καθώς διάφορες ουσίες εναλλάσσονται στην καθημερινότητα του χρήστη, ανάλογα με την τιμή τους και τα διαθέσιμα χρήματα. Επιπλέον, με λιγότερα χρήματα αγοράζεται μικρότερη ποσότητα ηρωίνης και επιστρατεύεται η ενέσιμη χρήση ως πιο δραστική» καταλήγει η κ. Τερζίδου.
Θετικό είναι το γεγονός ότι οι αρνητικές επιπτώσεις της ενδοφλέβιας χρήσης στη δημόσια υγεία κινητοποίησαν τους αρμόδιους, και παρά την οικονομική κρίση στην Ελλάδα και τις περικοπές, οι χαράσσοντες πολιτική έλαβαν άμεσα μέτρα για την ελαχιστοποίηση των συνεπειών από την ενδοφλέβια χρήση και λειτούργησαν νέες μονάδες χορήγησης υποκαταστάτων.
Η γνώση μειώνει τους θανάτους
Η κατάχρηση ναρκωτικών είναι μία από τις κύριες αιτίες θανάτου των νέων στην Ευρώπη, τόσο άμεσα λόγω υπερβολικής δόσης, όσο και έμμεσα, δηλαδή λόγω νοσημάτων και ατυχημάτων, βίας και αυτοκτονιών, συνδεόμενων με τα ναρκωτικά.
Το 2011 αναφέρθηκαν περίπου 6.500 θάνατοι από υπερβολική δόση, οι οποίοι συνδέονται κατά κύριο λόγο με τη χρήση οπιοειδών. Παρότι ο αριθμός εμφανίζεται μειωμένος σε σχέση με το 2010 (7.000 θάνατοι) και το 2009 (7.700 θάνατοι), η μείωση των θανάτων που συνδέονται με τα ναρκωτικά εξακολουθεί να συνιστά «μείζονα πρόκληση για την πολιτική δημόσιας υγείας στην Ευρώπη» αναφέρεται στην έκθεση.
Το Παρατηρητήριο περιγράφει, μεταξύ άλλων, τρόπους βελτίωσης των αντιδράσεων των παριστάμενων σε περιστατικά υπερβολικής δόσης, εκπαιδεύοντας τις οικογένειες και τα άτομα στο περιβάλλον των χρηστών να αναγνωρίζουν και να αντιμετωπίζουν τα περιστατικά αυτά, ώστε η έκβασή τους να μην είναι μοιραία.
Ένας τέτοιος τρόπος είναι η αντιστροφή της επίδρασης των οπιοειδών με τη χρήση ενός αποτελεσματικού και οικονομικού αντίδοτου (ναλοξόνη). Πιλοτικά προγράμματα ή προγράμματα διάθεσης ναλοξόνης σε χρήστες οπιοειδών, συγγενείς και φροντιστές αναφέρονται από πέντε χώρες, τη Δανία τη Γερμανία την Ιταλία τη Ρουμανία και το Ηνωμένο Βασίλειο.
Το Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο για τα ναρκωτικά εκτιμά ότι τουλάχιστον 1,2 εκατομμύρια Ευρωπαίοι παρακολούθησαν προγράμματα απεξάρτησης πριν από δύο χρόνια. Οι χρήστες οπιοειδών αντιπροσωπεύουν την πολυπληθέστερη ομάδα χρηστών υπό θεραπεία, ακολουθούμενοι από τους χρήστες κάνναβης και κοκαΐνης. Η θεραπεία υποκατάστασης παραμένει θεραπεία «πρώτης επιλογής» για την αντιμετώπιση του εθισμού στα οπιοειδή. Άλλες βασικές μορφές παρεχόμενων θεραπειών απεξάρτησης είναι οι ψυχοκοινωνικές παρεμβάσεις και η σωματική αποτοξίνωση.
«Όσο η Ευρώπη εξακολουθεί να βρίσκεται αντιμέτωπη με αρνητικούς ρυθμούς οικονομικής ανάπτυξης, αυξανόμενη ανεργία και περικοπές των δημοσίων δαπανών, τα κονδύλια για την υγεία, τη δημόσια τάξη και την ασφάλεια κινδυνεύουν με περικοπές», δηλώνει ο πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου του Ευρωπαϊκού Παρατηρητηρίου για τα ναρκωτικά, Joao Goulao. «Ήδη αρκετές ευρωπαϊκές χώρες αναφέρουν περικοπές στις υπηρεσίες που σχετίζονται με τα ναρκωτικά. Πρέπει να ενισχύσουμε το μήνυμα ότι η θεραπεία απεξάρτησης παραμένει η πιο οικονομική πολιτική επιλογή, ακόμη και σε καιρούς δύσκολους για την οικονομία».
