Πιο ευάλωτες στον HIV οι γυναίκες χρήστριες ναρκωτικών

Μεγαλύτερες πιθανότητες να έρθουν σε επαφή με τον HIV έχουν οι γυναίκες χρήστριες ενδοβλέβειων ναρκωτικών σύμφωνα με το Ελληνικό Κέντρο Τεκμηρίσωσης και Πληροφόρησης για τα Ναρκωτικά (ΕΚΤΕΠΝ) τα οποία παρουσίασε χθες η πρόεδρος του ΟΚΑΝΑ Μένη Μαλλιώρη. Σύμφωνα με τα στοιχεία, παρά το ότι οι γυναίκες αποτελούν το 12% περίπου του πληθυσμού προβληματικών χρηστών και το 15% όσων ξεκινούν θεραπεία είναι εντυπωσιακό το ότι συνιστούν το 24% στο σύνολο των δηλωθέντων HIV οροθετικών χρηστών ενδοφλέβιων ουσιών σύμφωνα με τα στοιχεία του 2012 (ΚΕΕΛΠΝΟ 2013).

H Μένη Μαλλιώρη ανέφερε επίσης πως περίπου 2.500 γυναίκες αντιμετωπίζουν χρόνιο πρόβλημα εξάρτησης από την ηρωίνη, ενώ ο αριθμός των ανδρών είναι 18.038. Το 15% περίπου των χρηστών ναρκωτικών που μπαίνουν σε απεξάρτηση κάθε χρόνο είναι γυναίκες, ενώ στο πρόγραμμα υποκατάστασης του ΟΚΑΝΑ αυτή την περίοδο βρίσκονται σε θεραπεία 1.200 εξαρτημένες στην ηρωϊνη. Συνολικά οι θεραπευόμενοι/ες του ΟΚΑΝΑ φτάνουν σήμερα στους 8.500. Η λίστα αναμονής για ένταξη σε πρόγραμμα χορήγησης υποκαταστάτων του ΟΚΑΝΑ υφίσταται πλέον μόνο στην Αθήνα και ο χρόνος αναμονής έχει μειωθεί στα 3,5 χρόνια από 7,5 που ήταν πριν από δύο χρόνια.

Γυναίκες και χρήση ουσιών

Σύμφωνα με το σχετικό Δελτίο Τύπου το ΟΚΑΝΑ, η διεθνής επιστημονική έρευνα των τελευταίων ετών υπογραμμίζει όλο και περισσότερο την αναγκαιότητα της διαφοροποιημένης προσέγγισης στην αντιμετώπιση της χρήσης ουσιών και της εξάρτησης ανάλογα με το φύλο.

Οι λόγοι που οδηγούν την επιστημονική κοινότητα σε αυτό το συμπέρασμα είναι οι διαφορετικοί παράγοντες που ωθούν τα νεαρά κορίτσια στον πειραματισμό με τις ουσίες, οι διαφορετικές συνθήκες κινδύνου για την απόκτηση της συνήθειας αλλά και η διαφορετική ανταπόκριση των γυναικών στις θεραπευτικές προσεγγίσεις. Όλα τα επίπεδα παρεμβάσεων (πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια) στη χρήση εξαρτησιογόνων ουσιών είναι προσανατολισμένα ως επί το πλείστον στο ανδρικό φύλο, γεγονός που δικαιολογείται από την κατά πολύ υψηλότερη συχνότητα απλής ή προβληματικής εμπλοκής με τις ουσίες μεταξύ των ανδρών συγκριτικά με τις γυναίκες. Με βάση όλα τα παραπάνω οι διεθνείς συστάσεις κατευθύνουν πλέον τους εξειδικευμένους φορείς στην προσαρμοσμένη στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της εξάρτησης μεταξύ των γυναικών ιατρική και εν γένει θεραπευτική αντιμετώπιση.

Στην Ελλάδα, όπως δείχνουν τα στοιχεία του ΕΚΤΕΠΝ, περίπου 2.500 γυναίκες αντιμετωπίζουν σοβαρό χρόνιο πρόβλημα εξάρτησης από την ηρωίνη. Ο αντίστοιχος αριθμός των ανδρών είναι 18.038. Περίπου το 15% των χρηστών ναρκωτικών που ξεκινούν θεραπεία απεξάρτησης κάθε χρόνο είναι γυναίκες με μέση ηλικία τα 30 έτη. Σύμφωνα με τα διαχρονικά στοιχεία για τους θανάτους που σχετίζονται άμεσα με τη χρήση ναρκωτικών κατά την τελευταία δεκαετία, το ποσοστό που αφορά γυναίκες κυμαίνεται μεταξύ 5,2% και 12,8%.

Αυτή τη στιγμή στο Πρόγραμμα Υποκατάστασης του ΟΚΑΝΑ, λαμβάνουν θεραπεία περίπου 1200 γυναίκες (≈15% των ασθενών) με εξάρτηση από την ηρωίνη.

Σύμφωνα με τα στοιχεία του προγράμματος Υποκατάστασης, σε σύγκριση με τους άνδρες θεραπευόμενους, οι γυναίκες ξεκινούν τη χρήση ηρωίνης σε νεότερη ηλικία ενώ εισάγονται νωρίτερα σε θεραπεία με υποκατάστατα. Επίσης, αντιμετωπίζουν περισσότερα προβλήματα σωματικής και ψυχικής υγείας, ενώ έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα, σε σχέση με τους άνδρες ασθενείς, να διαβιούν σε ένα προβληματικό κοινωνικό και οικογενειακό περιβάλλον, να έχουν σε μεγαλύτερο βαθμό διαταραγμένες διαπροσωπικές σχέσεις και να έχουν υποστεί συναισθηματική, σωματική και σεξουαλική κακοποίηση. Τέλος, οι γυναίκες ασθενείς του προγράμματος υποκατάστασης έχουν μικρότερη πιθανότητα εμπλοκής με το νόμο και το σωφρονιστικό σύστημα σε σχέση με τους άνδρες.

Οι μελέτες για την κατά φύλο αντιμετώπιση της ουσιοεξάρτησης, έχουν δείξει ότι η ύπαρξη βιολογικών και ψυχοκοινωνικών διαφορών μπορεί να επηρεάσει τόσο τους λόγους για την αναζήτηση θεραπευτικής βοήθειας για την εξάρτηση όσο και το είδος και την αποτελεσματικότητα της θεραπείας που επιλέγουν οι γυναίκες. Για τις γυναίκες ασθενείς, οι υπηρεσίες ομαδικής συμβουλευτικής φαίνεται να είναι πιο αποτελεσματικές ενώ απαραίτητη φαίνεται να είναι και η παροχή επιπλέον υπηρεσιών όπως αυτές της σεξουαλικής και αναπαραγωγικής αγωγής (γονιμότητα, αντισύλληψη, πρόληψη των σεξουαλικά μεταδιδόμενων νοσημάτων, κλπ.) της διάγνωσης και θεραπείας ψυχιατρικής συννοσηρότητας, διατροφικών διαταραχών και διαταραχής μετα-τραυματικού στρες.

Στο πλαίσιο της προσπάθειας για την όσο το δυνατόν καλύτερη ανταπόκριση στις ιδιαίτερες ανάγκες των γυναικών μελών του προγράμματος, ο ΟΚΑΝΑ εγκαινίασε το Μάρτιο του 2012 μία ειδική μονάδα υποκατάστασης για έγκυες και μητέρες. Στη νέα μονάδα υποκατάστασης που λειτουργεί στο πλαίσιο του Μαιευτηρίου ‘Έλενα Βενιζέλου’ έχουν εισαχθεί συνολικά 70 γυναίκες, ενώ σήμερα υπηρεσίες λαμβάνουν 40 εξαρτημένες.

Με την ευκαιρία της φετινής Παγκόσμιας Ημέρας κατά των Ναρκωτικών ο ΟΚΑΝΑ θέλησε να επικεντρωθεί στη δημοσιοποίηση των ειδικών απαιτήσεων της εξάρτησης των γυναικών, και ειδικότερα των εγκύων χρηστών εξαρτησιογόνων ουσιών, με την έκδοση του συνοπτικού εγχειριδίου «Κύηση και Χρήση Ουσιών», καθώς:

• Στην Αγγλία κάθε μέρα γεννιούνται 3 νεογνά με νεογνικό στερητικό σύνδρομο
• 1 στα 2 μωρά εξαρτημένων γυναικών ζουν χωρίς τη φυσική τους μητέρα δύο χρόνια μετά τη γέννησή τους
• 350.00 παιδιά ζουν με εξαρτημένους γονείς και έχουν 7 φορές μεγαλύτερη πιθανότητα να εμπλακούν και τα ίδια με τις ουσίες.
• Τα παραπάνω δεδομένα δεν διαφέρουν ιδιαίτερα μεταξύ των χωρών της Ε.Ε.